Feest met de Oranjes (2)

Deel 2: Feestvieren met Koningin Wilhelmina; huwelijk, geboorte Juliana, zilveren regeringsjubileum, 50 jarig regeringsjubileum, troonswisseling

Na de inhuldigingsfeesten maakt Koningin-moeder Emma zich zorgen over een juiste huwelijkskandidaat voor haar dochter Wilhelmina. Een koningin in haar eentje op de troon vindt zij maar niets. Nederland is er bij gebaat dat er een koningspaar komt. Ook i.v.m. het voortbestaan van de Oranjedynasty. Emma kijkt daarbij in de eerste plaats naar haar geboorteland. In mei 1900 reist zij met de koningin naar Saksen voor een vakantie. De werkelijke rede hiervan is voor een ontmoeting met zowel Friedrich Wilhelm van Pruisen als Hendrik van Mecklenburg. Haar voorkeur ging uit naar de ietwat verlegen Hendrik. Na verschillende ontmoetingen wordt op 12 oktober 1900 de verloving een feit. Op 16 oktober 1900 maakt ze haar verloving in Nederland bekend door een brief te schrijven aan de Staten Generaal die als volgt is: “Mijne Heren, wij vervullen bij deze de aangename taak U kennis te geven van onze verloving met Zijne Hoogheid hertog Hendrik van Mecklenburg-Schwerin. Wij zijn overtuigd van de belangstelling waarmee de Staten Generaal deze mededeling zal ontvangen, bevelen wij u in Gods heilige bescherming.”Het verloofde paar is de maanden voorafgaande aan haar huwelijk, regelmatig op het Loo te Apeldoorn te vinden.
7 februari 1901 is de huwelijksdag: minister van Justitie, mr. Pieter Cort van der Linden treedt op als ambtenaar van de burgerlijke stand, tijdens het burgerlijk huwelijk in paleis Noordeinde.Even voor twaalf uur gaat het paar, voor het eerst in de Gouden koets, naar de Grote Kerk in Den Haag, waar het huwelijk kerkelijk wordt ingezegend door hofprediker ds. Van der Flier.
De mensen langs de straten zijn uitbundig en terug op paleis Noordeinde is er het huwelijksdejeuner, waar Koningin-moeder Emma haar dochter en schoonzoon toespreekt:”Vol vertrouwen sta ik mijn kind af aan de man harer keuze. Ik weet dat hertog Hendrik, nu prins der Nederlanden, zal delen in de liefde die het getrouwe Nederlandse volk de koningin en mij toedraagt. Die overtuiging geeft mij de kracht in dit voor mij gelukkig maar moeilijk ogenblik.”

In de namiddag rijdt het bruidspaar naar het station Staatsspoor om per trein naar het Loo te reizen, waar ze hun witte broodsweken doorbrengen. 5 maart is het paar weer terug in Den Haag.
Dan brengt het Koninklijk paar een officieel bezoek aan Amsterdam, waar ze uitbundig worden ontvangen. Ook gaan ze samen naar het geboorteland van prins Hendrik, Mecklenburg.

De daarop volgende jaren waren verdrietige jaren, daar de koningin miskraam op miskraam kreeg, maar toen het eenmaal zover was op 30 april 1909, kende de vreugde binnen en buiten het paleis geen grenzen.Om 5.50 uur was er op die 30e april een prinsesje geboren die de volgende namen kreeg bij de aangifte de volgende dag: Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina.

De kleine Juliana wordt gedoopt op 5 juni 1909 in de Haagse Grote Kerk.

In de jaren die volgden, zakte de overborrelende Oranjesympathie wat in; Wilhelmina ontwikkelde zich tot een afstandelijke, autoritaire vorstin. Haar gedrag naar buiten was terughoudend en het huwelijk van Koningin en prins was niet meer zoals deze geweest was. Wilhelmina trad het volk weinig tegemoet en in die geest werd haar zilveren regeringsjubileum gevierd in 1923.De viering van het jubileum en de huldiging van de vorstin vonden plaats in Amsterdam.Om kwart voor drie in de middag verscheen onder luid gejuich van de menigte de Koninklijke familie op het balkon van het paleis op de Dam. Het defilé duurde ruim een uur. In het paleis ontving de koningin in de mozeszaal een oorkonde en een cheque van F 10.000,-. Wat zij zou gaan besteden aan een fonds dat haar naam zou gaan dragen: Het Koningin Wilhelmina Fonds.
7 februari 1926 vierde Koningin en Prins hun 25 jarig huwelijksfeest op het loo in Apeldoorn

Spontaner van aard was de viering van het 35 jarig regeringsjubileum in 1933. Dit werd gevierd met een groot defilé in het Amsterdamse stadion. En vijf jaar later. Bij de viering van het 40 jarig regeringsjubileum, waren de gevoelens voor het Huis van Oranje zeker warmer dan voorheen
.
Ondertussen was prinses Juliana in 1937 gehuwd met prins Bernhard van Lippe- Biesterveld en op 31 januari 1938 was haar 1e kleinkind Beatrix geboren.
Gedeelde smart en gedeelde vreugde hadden de afstand wel wat verkleind, want zowel haar man prins Hendrik als haar moeder Koningin-moeder Emma waren in 1934 overleden.

Tijdens de 2e Wereldoorlog week koningin Wilhelmina met de regering uit naar Engeland. Een daad die aanvankelijk niet werd begrepen. Weinigen konden toen bedenken dat Wilhelmina zelf liever was gebleven dan te wijken voor de invallers.Een groots Oranjefeest stond haar te wachten bij de terugkeer van de koningin en haar gezin na afloop van de oorlog.
Een bijzonder jubileum was het 50 jarig regeringsjubileum van de Koningin in 1948. Een halve eeuw op de troon en dat moest gevierd worden, zo meenden haar onderdanen. Voor Wilhelmina hoefde het niet zo, want de oorlog had veel van haar krachten gevergd, maar ze wilde haar volk niet teleurstellen.De jubileumviering bestond uit een huldiging in Den Haag en een manifestatie in het Amsterdamse stadion, een feest dat ook in het teken stond van Juliana’s aanstaande inhuldiging.

12 mei 1948 kondigde Koningin Wilhelmina al haar troonsafstand aan vanuit paleis Soestdijk met de volgende woorden: “Land- en Rijksgenoten, Als den dag van gisteren herinner ik mij nog den 12den Mei 1889, toen het veertig jaar geleden was, dat mijn onvergetelijke vader in Amsterdam werd beëdigd en ingehuldigd. Waar ik U over het wederom instellen van het regentschap van mijn dochter en daarmede verband houdende plannen voor de toekomst wil spreken, meen ik daarvoor geen beteren dag te kunnen uitkiezen dan dezen op één jaar na honderdjarigen herinneringsdag. Overgroote vermoeienis, die noch mijn werk, noch mijn gezondheid ten goede komt en die onder den druk van de uitoefening van mijn zware taak geen kans krijgt over te gaan, noopt mij ten tweeden male mijn toevlucht te nemen tot een regentschap. Maar er is meer!
Er is de last van het klimmen der jaren, een achteruitgaan van veerkracht, weerstands- en arbeidsvermogen, van de krachten, welke den geest onontbeerlijk zijn voor het nemen van verantwoorde beslissingen in de diepgaande en ingewikkelde vraagstukken, die er in den tegenwoordigen tijd maar al te vele zijn. Voor deze nuchtere werkelijkheid ben ik gesteld en ofschoon ik mij steeds ten volle bewust ben, dat de mensch wikt en god beschikt, meen ik toch in het welbegrepen belang van U allen en van het Rijk te handelen door het Regeeringsbeleid toe te vertrouwen aan Juliana, die naast wijs inzicht ook haar leeftijd voorheeft en over jonge, frissche krachten beschikt. Het is op haar dringend verzoek, dat ik de troonswisseling uitstel tot begin van September. Zij overwoog hierbij geen teleurstelling te willen wekken bij hen, die mijn jubileum willen herdenken. Ik hoop, dat het mij gegeven zal zijn den 30sten Augustus de teugels van het bewind o
ver te nemen tot na de feesten, om daarna afstand te haren behoeve te doen.Gij kunt er van verzekerd zijn, dat ik eerst na rijpe overweging tot dit besluit gekomen ben en dat alleen Uw belang en mijn plichtsbesef den doorslag hebben gegeven. Vooraf heb ik het ingewikkelde samenstel van hangende vraagstukken aan mijn geest doen voorbijtrekken en zoowel deze als de zeer moeilijke tijdsomstandigheden trachten te peilen, ja ik heb alle gezichtspunten in beschouwing genomen, die daaruit kunnen voortvloeien.Al deze problemen hebben dit eene gemeen, dat zij nog langen tijd onze aandacht zullen vragen. Dus ben ik tot de slotsom gekomen, dat niet ik, doch een jonge kracht op mijn plaats moet medewerken om het zeldzame samenstel van problemen, die ons en de geheele menschheid in hun greep houden, tot een goede oplossing te brengen. Hoeveel zoude ik tot U kunnen zeggen op een dag als dezen, na al wat in den laatsten tijd door hoofd en hart is gegaan, maar dan zoude ik veel te veel geduld van U moeten vragen.Slechts wil ik U zeggen, dat mijn gedachten steeds zullen blijven uitgaan naar hen, die hun leven gaven in den strijd tegen den overweldiger, en naar al degenen, die nog lijden door wat zij verloren hebben. Wij moeten tezamen den geest overwinnen, die spreekt uit de handelingen en nalatigheden, welke in de jaren van oorlog en bezetting den weerstand hebben belemmerd en zelfs vele goede Nederlanders het leven hebben gekost, en die ook thans nog in ons volk rondwaart.Doch op dit oogenblik roep ik U met den meesten ernst toe: n dezen tijd van geweld en gevaar, sluit U nauw aaneen; eendracht en nog eens eendracht. De goede eigenschappen, die wij in en na den oorlog konden ontplooien, hebben buiten onze grenzen, bij allen, die van goeden wille zijn, waar ook ter wereld, vertrouwen en waardering gewekt.Dit vertrouwen en deze waardering zijn een kostbaar bezit, dat wij niet verloren mogen laten gaan door verdeeldheid of het vooropstellen van ons persoonlijk belang.Toont opgewassen te zijn tegen den grooten tijd, waarin wij leven, met een wijden blik voor het wereldgebeuren en met begrip voor het wezenlijke, waar het voor ons allen om gaat. En vervult zoodoende Uw plicht tegenover U zelf en tegenover het Vaderland, tegenover onze bondgenooten en de groote gemeenschap der volkeren.Gaat de toekomst tegemoet schouder aan schouder met Juliana. God zegene U en mijn geliefd kind” .
Op 4 september 1948 tekent Koningin Wilhelmina de acte van troonsafstand ten gunste van haar dochter Juliana in de Mozeszaal van het Pales op de Dam te Amsterdam. Na deze plechtigheid is het wachten op het moment waarop de oude en de nieuwe koningin zich op het balkon van het paleis zullen presenteren.Hierna stelt zij haar dochter voor aan het volk als hun nieuwe Koningin.Als eerste houdt prinses Wilhelmina, zoals zij vanaf nu weer wil aangesproken worden, een korte toespraak en dan is het de beurt aan Koningin Juliana: “Ik dank u lieve moeder dat ge me op deze wijze hebt ingeleid. Ik voel het als een groot leed dat we uw wijsheid en uw ervaring en bovenal uw zelf voortaan zullen moeten missen als onze koningin. Maar we kunnen een ding voor U doen: de ideeën waar voor gij pal hebt gestaan blijven nastreven en verwerkelijken”.

Op 6 september wordt Koningin Juliana ingehuldigd als Koningin in de Nieuwe Kerk te Amsterdam.Na de inhuldiging verschijnen ze eerst op het balkon van het paleis en hierna wordt er een rondrit gemaakt in een open koets door Amsterdam.

(Tekst: Anja van der Steen, Foto´s: Spaarnestad Photo, RVD)