Anna van Hannover,en de 2 Wilhelmina’s van Pruisen

Deel 3 thema: 'De vrouwelijke echtgenotes van de Oranjes'

Anna van Hannover * 02-11-1709 +12-01-1759, dochter van Koning George II van Engeland (1683-1760) en Caroline, Prinses van Brandenburg-Ansbach (1683-1737)

Anna had 3 broers en 5 zussen te weten:
1) Frederik, Prins van Wales, Prins van Hannover, 20-01-1707-20-03-1751) In 1736 huwt hij Prinses Augusta van Saksen-Gotha en zij zijn de ouders van Koning George III
2) Anna (1709-1759), gehuwd met prins Willem IV van Oranje Nassau (1711-1751), de grootvader van de eerste Nederlandse koning Willem I
3) Amelia (10-06-1711-31-10-1786)
4) Carolina (10-06-1713-28-12-1759)
5) George (03-11-1717-06-02-1718)
6) Willem, hertog van Cumberland (15-04-1721-31-10-1765)
7) Maria (05-03-1723-14-01-1772), gehuwd met landgraaf Frederik II van Hessen Kassel (14-08-1720-31-10-1785)
8) Louisa (27-12-1724-08-04-1751), gehuwd met koning Frederik V van Denemarken (21-03-1723-14-01-1766).

Op 25 maart 1734 trouwen prins Willem IV en Anna van Hannover in Londen. Hoewel ze elkaar in hun prille jeugd wel eens hadden ontmoet konden ze zich daarvan, toen hun huwelijk door hun wederzijdse ouders werd geregeld, niets herinneren. Het geluk was mét hen en ze vonden elkaar aardig. Echter de Staten van Holland, die tegen het stadhouderschap en tegen dit Engelse huwelijk was, verboden het jonge paar op hun weg naar Friesland langs de grote steden te reizen. Ze mochten zelfs niet in hun eigen Haagse paleis overnachten. Ze overwonnen samen alles en het werd een gelukkig huwelijk dat werd gezegend met 4 kinderen waarvan er twee dood zijn geboren en dochter Carolina(1743-1787), getrouwd met Karel Christiaan van Nassau Weilburg en zoon Willem Batavus (1738-1806), de latere stadhouder Willem V.

Willem IV was de eerste erfstadhouder en Graaf van Nassau in de Republiek. Hij was deftig, vredelievend en minzaam in zijn optreden, maar had een zwakke gezondheid en een vergroeiing aan zijn rug. De val van een paard in 1717 deed voor zijn leven vrezen. Hij stierf op 22 oktober 1751 op paleis Huis ten Bosch te Den Haag.

Bij de dood van Willem IV in 1751 was Willem Batavus nog te jong, zodat Anna regentes werd onder de titel gouvernante. Anna gaf haar kinderen een muzikale opvoeding en liet ze inenten tegen de pokken, destijds een nieuwigheid. Anna van Hannover stierf in Den Haag op12 januari 1759. Op haar sterfbed bond ze haar kinderen Caroline en Willem op het hart, de hertog van Brunswijk, aan wie zij het voogdijschap had opgedragen, als een vader te beschouwen. De hertog van Brunswijk nam de opvoeding op zich tot de meerderjarigheid van stadhouder Willem V in 1766.

Frederica Sophia Wilhelmina, Prinses van Pruisen * 07-08-1751 +09-06-1820, dochter van August-Wilhelm, Prins van Pruisen (1722-1758) en Louise Amalia, Prinses van Brunswijk-Wolfenbuttel (1722-1780) Zij trouwen te Berlijn op 06-01-1742. Toen ze vier jaar oud was, werd ze opgenomen in de Koninklijke hofhouding in Potsdam, waar ze voornamelijk door gouvernantes werd opgevoed. Na de dood van haar vader in 1758 kwam ze onder toezicht van oom Koning Frederik de Grote (1712-1786)

Haar ouders kregen 4 kinderen te weten:
1) Frederik Willem II (25-09-1744-16-11-1797), koning van Pruisen, gehuwd met Elisabeth van Brunswijk-Wolfenbuttel (1746-1840) en later met Frederika van Hessen Darmstadt(1751-1805) 2) Frederik Hendrik Karel (30-12-1747-09-06-1767)
3) Frederica Sophia Wilhelmina (1751-1820), getrouwd met stadhouder Willem V van Oranje Nassau (1748-1806)
4) George Karel Emil (30-10-1758-15-02-1759)

Op 4 oktober 1767 trouwde Wilhelmina in het Koninklijke slot te Berlijn met erfstadhouder Willem V (08-03-1748 – 09-04-1806) en hoewel van verschillende kanten er werd aangedrongen op een Engelse bruid voor de stadhouder, koos hij toch voor de Duitse Wilhelmina.

Stadhouder Willem V en Wilhelmina hadden een gelukkig huwelijk en kregen 5 kinderen:
1) Naamloze zoon *23-03-1769 +24-03-1769
2) Frederica Louise Wilhelmina (Loulou)*28-11-1770 +15-10-1819, getrouwd met Hertog Karel van Brunswijk Wolfenbuttel
3) Naamloze zoon * en + 06-08-1771
4) Willem *24-08-1772 +12-12-1843, Koning der Nederlanden
5) Willem George Frederik *15-02-1774 +06-01-1799

Wilhelmina besteedde veel aandacht aan de opvoeding en ontwikkeling van haar kinderen. De opkomst van de patriotten en hun verlangen naar democratische hervormingen betekende een bedreiging voor de positie van de stadhouder. Willem was niet erg daadkrachtig en stond onder invloed van zijn voogd, hertog Lodewijk Ernst van Brunswijk-Wolfenbüttel (1718-1788). Nadat deze in 1784 de Nederlanden had moeten verlaten, trad Wilhelmina steeds meer op de voorgrond bij belangrijke politieke aangelegenheden. Door de samenwerking tussen burgers en regenten in vooral Holland, Utrecht en Overijssel, werden geleidelijk de stadhouder bijzondere rechten afgenomen. Toen Willem V in 1785 het commando over het Haagse garnizoen ontnomen werd, was de maat vol voor de stadhouderlijke familie. Willem en Wilhelmina verlieten Den Haag. Na een rondreis van een jaar door de andere gewesten om hun populariteit te vergroten, vestigden ze zich in 1786 op het Valkhof in Nijmegen.

In mei 1787 werd in het Valkhof besloten tot het herstel van de stadhouderlijke macht door een breed gesteunde volksbeweging op gang te brengen, te beginnen in Den Haag. In overleg met Laurens Pieter van de Spiegel, de raadspensionaris van Zeeland, en andere prominente orangisten, besloot Wilhelmina om naar Den Haag af te reizen om op die manier de opstand uit te lokken. Het plan mislukte toen Wilhelmina op 28 juni 1787 door een patriottistisch vrijkorps bij Goejanverwellesluis werd aangehouden. Wilhelmina riep de hulp in van haar broer Frederik Willem II (1744-1797), die in 1786 Frederik de Grote was opgevolgd. Deze gaf de gevraagde steun. Na de Pruisische interventie van september 1787 werd het stadhouderschap hersteld. Na de Franse inval in 1795 kwam een eind aan het stadhouderschap. Het prinselijke gezin vluchtte naar Engeland. De zoons, Willem en Frederik, vochten respectievelijk in het Pruisische en Oostenrijkse leger; Frederik overleed in 1799 aan de gevolgen van een ziekte. In 1801 verliet Willem V Engeland en vestigde hij zich in Nassau. In 1802 vertrok ook Wilhelmina naar Duitsland. Op 9 april 1806 overleed Willem V in Brunswijk, en enkele maanden later overleed ook Karel Georg August van Brunswijk-Lüneberg, de echtgenoot van hun dochter Louise. Wilhelmina en Louise bleven bij elkaar wonen. Doordat de Fransen dichterbij kwamen, moesten ze Brunswijk verlaten. Omdat het stadhouderlijke gezin veel bezittingen in de Nederlanden had moeten achterlaten, leefde Wilhelmina van de steun van haar familie. In 1807 vestigde ze zich met Louise in Berlijn, bij het gezin van Willem. Later kreeg ze van haar broer het landgoed Schönhausen in bruikleen, daar gingen zij in 1810 wonen. Op 2 december 1813 werd haar zoon Willem Frederik als soeverein vorst ingehuldigd. Na een ballingschap van 19 jaar reed Wilhelmina op 10 januari 1814 Den Haag weer binnen. Op 9 juni 1820 overleed zij op Het Loo, enkele maanden na het overlijden van Louise. In 1822 werd haar lichaam vanuit Apeldoorn overgebracht naar de Koninklijke Grafkelder in Delft.

Frederica Louisa Wilhelmina, Prinses van Pruisen *18-11-1774 + 12-10-1837, dochter van Koning Frederik Willem II van Pruisen(1744-1797) en zijn 2e vrouw Frederica Louise van Hessen Darmstadt (1751-1805) Koning Frederik trouwde voor de 1e maal met Elisabeth van Brunswijk, van wie hij een dochter heeft. Uit het 2e huwelijk zijn 7 kinderen voortgekomen. Uit zijn 3e huwelijk met Julie von Vosch is een zoon uit voort gekomen en zijn 4e huwelijk met Sophie Dornhoff bleef kinderloos.

Fredrik Willem II van Pruisen en zijn 2e vrouw kregen dus 8 kinderen te weten:
1) Frederik Willem III (03-08-1770-07-05-1840), gehuwd Louise van Mecklenburg-Strelitz (1776-1810)
2) Friederike (31-08-1772 – 14-06-1773)
3) Frederik Lodewijk Karel (05-11-1773-28-12-1797), getrouwd met Frederika van Mecklenburg-Strelitz (1778-1841)
4) Lodewijk Willem II van Hessen Willem van Pruisen
5) Frederica Louise Wilhelmina (1774-1837), getrouwd met koning Willem I der Nederlanden (1772-1843)
6) Augusta (01-05-1780-19-12-1841), getrouwd met keurvorst Willem II van Hessen Kassel (1777-1847)
7) Frederik Hendrik Karel (30-12-1781-12-07-1846)
8) Frederik Willem Karel (03-07-1783-28-09-1851), getrouwd met Maria Anne van Hessen Homburg (1785-1846)

Prinses Wilhelmina trouwde op 1 oktober 1791 met haar volle neef Willem Frederik van Oranje Nassau en kregen 4 kinderen te weten:
1) Willem II (06-12-1792-17-03-1849), volgde zijn vader op als koning der Nederlanden, getrouwd met Anna Paulowna van Rusland
2) Frederik (28-02-1797-08-09-1881), getrouwd met Louise, Prinses van Pruisen
3) Pauline (01-03-1800 -22-12-1806)
4) Marianne (09-05-1810 – 29-05-1883), getrouwd met Albert, Prins van Pruisen Als je het leven van deze prinses nog eens wilt nalezen (ga dan naar het thema van de bastaardkinderen KLIK HIER)

Met heel de stadhouderlijke familie week prinses Wilhelmina in januari 1795 naar Engeland uit. Haar man leidde van 1795 tot 1813 een leven van reizen en trekken, terwijl zij aanvankelijk in Engeland en later zo goed als doorlopend bij haar familie in Berlijn vertoefde. Daarvandaan keerde zij op 8 januari 1814 in Den Haag terug. Wilhelmina was muzikaal en tekende en schilderde niet onverdienstelijk; zij was uiterst bescheiden en sober en meed zoveel mogelijk de openbaarheid.

Op 30 november 1813 zette Willem na achttien jaar weer voet op Nederlandse bodem. In Londen was hij per brief uitgenodigd als "Soeverein vorst" de regering op zich te nemen. Willem aanvaardde hun uitnodiging en een Engels fregat bracht hem naar de kust van Scheveningen. Op 16 maart 1815 nam Soeverein Vorst Willem I zelf de titel Koning der Nederlanden aan. Hij werd ook Hertog van Limburg en Groothertog van Luxemburg. Een nieuwe grondwet werd opgesteld. Het Zuiden werd verplicht samen te gaan met het Noorden. Zo ontstond een Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.

Koningin Wilhelmina overleed op 9 juni 1820 op paleis Het Loo te Apeldoorn, waar zij ook werd begraven. Twee jaar later is zij in de nieuwe kelder van de grafkelders van de Oranjes in Delft bijgezet.

Zijn onderdanen dringen echter aan op een meer liberale grondwet. Teleurgesteld doet Koning Willem I op 7 oktober 1840 afstand van de troon ten gunste van zijn zoon Willem II. Onder diens bewind wordt de zo gewenste herziening van de Grondwet een feit. Na zijn aftreden, vestigt hij zich in Berlijn waar hij trouwt met de Zuid-Nederlandse katholieke gravin Henriette d'Oultremont. (waarover later meer)

(Tekst: Anja van der Steen)