Emma van Waldeck Pyrmont

Deel 6 thema : 'Vrouwelijke echtgenotes van de Oranjes'

Adelheid Emma Wilhelmina Theresia, Prinses van Waldeck-Pyrmont *02-08-1858 +20-03-1934 is een dochter van George Victor, vorst van Waldeck-Pyrmont (1831-1893) en Helene, Prinses van Nassau (1831-1888) Zij trouwde 27 september 1853. Helena is een dochter van Willem van Nassau. Haar grootmoeder, Emma van Anhalt-Bernburg-Schaumburg-Hoym , naar wie ze was vernoemd, was kleindochter van prinses Carolina van Oranje-Nassau en zij was de dochter van stadhouder Willem IV. Emma stamde dus rechtstreeks af van het Huis Oranje-Nassau.

George Victor en Helena kregen 7 kinderen:

1) Sophie *27-07-1854 + 1869 Zij is overleden aan TBC. Dit heeft grote impact gehad op haar zuster Emma, die zich -na haar optreden als regentes in Nederland- erg inzette voor TBC bestrijding.

2) Pauline *19-10-1855 + 1881, getrouwd met Alexis zu Bentheim und Steinfurst.

3) Maria *23-05-1857 +30-04-1882, getrouwd met Willem II van Wurtemberg

4) Emma 1858-1934 getrouwd met Koning Willem III der Nederlanden

5) Helena *17-02-1861 + 01-09-1922 getrouwd met Leopold, Hertog van Albany, jongste zoon van Koningin Victoria van Engeland

6) Frederik *20-01-1865 +26-05-1946, vorst van Waldeck-Pyrmont getrouwd in 1895 Bathildis van Schaumburg-Lippe

7) Elisabeth * 1873 + 1961, getrouwd met Alexander zu Erbach-Schonberg

Na de dood van vorstin Helena trouwde Vorst George Victor voor de 2e maal met Louise van Sleeuwijk-Holstein (1858-1936) en uit dit huwelijk werd Walraad (1902-1914) geboren. Haar “stiefmoeder” was dus even oud als Emma. De prinses kreeg van huis uit een gedegen, brede, christelijke opvoeding genoten. Ze was leergierig en sociaal bewogen. Haar Engelse gouvernante had haar goed op de hoogte gebracht van de arbeidsverhoudingen in die dagen.

 

2 augustus 1858 geboren op slot Arolsen een prinsesje dat bij de doop op 15 september 1858 de naam ontving van Emma. Uit vele landen komen er felicitaties n.a.v. de geboorte van prinses Emma. Ook uit Nederland: op 5 september 1858 schrijft Koning Willem III een brief aan de ouders van prinses Emma. Hij doet hen zijn “beste wensen voor het behoud en geluk van het zojuist geboren prinsesje” toekomen. Niemand kon op dat ogenblik vermoeden dat dezelfde koning 20 jaar later om de hand van de prinses zou vragen.

De prinses groeit op in Arolsen en de opvoeding was eenvoudig, mar temidden van een gezellig en gelukkig gezin. Jarenlang hadden de kinderen een Engelse gouvernante, die niet alleen de lessen verzorgde, maar ook sfeer rond het onderwijs schiep. De godsdienstlessen verzorgde hun moeder vorstin Helena. Ook zorgden de ouders ervoor dat hun kinderen ook buiten het vorstendommetje kon rondkijken en regelmatig werden er buitenlandse reizen ondernomen. De dood van haar zusje Sophie drukte een grote stempel op de jeugd van Emma. Sophie leed aan tbc, in die tijd volksziekte nummer één.

Enige weken na de dood van koningin Sophia (3 juni 1877), de 1e vrouw van Koning Willem III gaf hij het voornemen te kennen te trouwen met een Franse operazangeres, Madame Leonora d’Ambre, die hij - zonder ministeriele toestemming - geadeld had tot 'comtesse d'Ambroise' en die hij, eerst in Rijswijk en later te Parijs, in weelde geïnstalleerd had. Het ministerie-Kappeijne protesteerde krachtig en prins Frederik, de 2e zoon van Koning Willem I bezwoer zijn neef de kroon neer te leggen.

De liefde voor Emma kwam toen de vorst ten huize van Waldeck-Pyrmont kennismaakte met Emma's drie jaar oudere zuster Pauline en zelfs serieus overwoog haar te trouwen. Hij had overigens elders nòg een huwelijksaanzoek lopen, bij de dochter van zijn zus: Elisabeth van Saksen Weimar Eisenach, die er achteraf niet rouwig om was dat zij werd gepasseerd. Emma’s zuster Pauline zou bij het zien van de koning hebben uitgeroepen: “ik heb al een ander”. Helena, ook een zuster van Emma zou gezegd hebben: “Die vind ik te oud, daar heb ik geen zin “waarop Prinses Emma gezegd zou hebben: “Je kunt die arme man toch niet alleen naar huis laten gaan”. Koning Willem III vroeg om de hand van Emma bij de ouders, maar die zagen dat in eerste instantie niet zo zitten. Ze wilde zekerheid voor zijn dochter en de koning moest beloven dat hij de banden met Madame Leonora d’Ambre zou verbreken. Kort hierop reisde de koning terug naar Nederland om het een en ander te regelen. 1 september 1878 reisde de koning naar Arolsen om de zilveren bruiloft van het vorstelijke paar bij te wonen. In werkelijkheid was dit slechts bijzaak, want op 29 september wordt de verloving officieel bekend gemaakt. Voordat ze naar Nederland verhuisde, kreeg Emma les in Nederlandse taal en geschiedenis, want ze wilde een Nederlandse worden en blijven. Dagelijks brengt Emma een paar uur door in een van de tijdelijk tot leslokaal ingerichte kamers van het slot. Zij is een ijverige leerling die goede vorderingen maakt. Emma krijgt ook een spoedopleiding hoe zij zich als vrouw van een koning behoort te gedragen.

 

De bruiloft is op dinsdag 7 januari 1879 in de zitkamer van prinses Emma op het slot in Arolsen wordt het burgerlijke huwelijk voltrokken en in de slotkapel het kerkelijke huwelijk. Het huwelijk wordt ingezegend door hofprediker ds. Scipio en die een preek houdt naar aanleiding van psalm 121 waarin sprake is van Gods leiding in een mensenleven. Aan het slot van zijn preek spreekt hij de wens uit dat Emma, nu Koningin van Nederland, aan de zijde van haar man ten zegen zal zijn van het Nederlandse volk en dat zij spoedig zal kunnen zeggen dat het volk van haar man ook haar volk is.

Gezegd mag worden dat Willem III bij Emma, zijn tweede echtgenote rust vond. Het huwelijk zorgde voor een ommekeer in het leven van de koning; hun liefde bleek hem inwendig grote rust te geven. Officieel werd geconstateerd dat er minder botsingen waren tussen het staatshoofd en zijn ministers. Willem III kreeg zelfs een bijnaam: "De goede". Dat was zeker ook de verdienste van zijn jonge vrouw, die de vorst verplichtte tot een huiselijker leven. Zij schonk haar gemaal op 31 augustus 1880 een dochter, Wilhelmina. Het Koninklijke gezin was veel op het Loo, maar in de winterperiode waren zij op paleis Noordeinde.

Als Wilhelmina op 12 oktober wordt gedoopt in de Willemskerk te Den Haag is de vader van Emma ook hierbij aanwezig, evenals de 83-jarige prins Frederik, broer van Koning Willem II.

 

Koningin Emma probeerde zelfs nog dat haar man alsnog toestemming gaf voor een huwelijk van kroonprins Willem met Matti, Gravin van Limburg-Stirum; wat echter haar ook niet lukte. Kroonprins Willem stierf in 1879, waar door Alexander, de andere zoon kroonprins werd. Dat Emma dit nog heeft geprobeerd, hoorde hij pas vlak voor zijn eigen dood in 1884. Prinses Wilhelmina werd hierdoor kroonprinses. Maar er wordt al wel geregeld dat in geval van vroegtijdig overlijden van de Koning, voordat de kroonprinses 18 jaar is, Emma zal optreden als regentes.

 

Koningin moeder Emma met haar kleindochter Juliana geboren 30 april 1909 overleden 20 maart 2004. Precies 60 jaar na het overlijden van Koningin moeder Emma zelf 

Met de gezondheid van de koning is het kwakkelen en het wordt de koningin wel duidelijk dat ze haar beste jaren met de Koning wel heeft gehad. Na 1885 reist zij met hem veel naar Duitse kuuroorden, totdat ook dat teveel voor hem wordt. De band met Wilhelmina is dan ook heel hecht geworden en zij wordt door haar ouders, maar zeker door haar vader goed verwend. Koning Willem III sterft op paleis Het Loo op 23 november 1890 en hij wordt opgevolgd door zijn dochter Wilhelmina met Emma als regentes. Ze leerde haar vooral ook bescheidenheid. Het elfjarige koninginnetje werd eens door duizenden mensen toegejuicht. Ze vroeg aan haar moeder: "Zijn al die mensen nu van mij?" Haar moeder antwoordde: "Nee, jij bent van al die mensen." In 1898, toen Wilhelmina 18 jaar was, werd zij ingehuldigd en ging zelf regeren. Koningin-moeder Emma verhuisde naar paleis Lange Voorhout, terwijl haar dochter bleef wonen op paleis Noordeinde. Paleis Soestdijk werd haar zomerresidentie.

 

Emma kreeg als afscheidsgeschenk 300.000 van het Nederlandse volk. Zij gaf als tegengeschenk haar eigen buitengoed bij Renkum weg ten behoeve van t.b.c.lijders. Het geldbedrag besteedde ze aan de inrichting van het sanatorium. De al sinds vele jaren gehouden Emmabloem-collecte herinnert hier nog aan.

 

Koningin-moeder Emma werd verkouden en die ging over in een longontsteking en uiteindelijk komt zij te overlijden op 22 maart 1934 op paleis Lange Voorhout. Vele jaren lang had deze vrouw zich geliefd gemaakt bij het Nederlandse volk door haar inzet voor bevolkingsgroepen die in minder gelukkige omstandigheden verkeerden. Frederik Adolf, vorst van Waldeck Pyrmont en broer van Koningin Emma komt na haar overlijden naar Nederland en wordt op het staatsspoor van Den Haag ontvangen door prinses Juliana. Hij logeert op Noordeinde, tot na de begrafenis. Op 27 maart wordt zij bijgezet in de Nieuwe Kerk te Delft. Ook de zoon van de vorst, prins Jozias (1896-1967) komt naar de begrafenis van zijn tante.

Dit was het laatste deel van dit thema.