Het Paleis Lange Voorhout

Thema: Kastelen en Paleizen van de Oranjes
In dit deel: het Paleis Lange Voorhout

Het Paleis Lange Voorhout is een voormalig paleis in Den Haag. Zoals de naam al zegt, staat het paleis aan het Lange Voorhout. Het Paleis Lange Voorhout is in 1764 gebouwd door Pieter de Swart voor Anthony Patras die gedeputeerde van Friesland en burgemeester van Sloten was. Patras overleed echter kort na de oplevering van het huis (Huize Patras), waarna het huis in handen van een andere familie kwam. Na de Franse tijd werd het paleisje betrokken door Wilhelmina van Pruisen (weduwe van stadhouder Willem V). In 1845 werd het huis gekocht door koning Willem II en werd het een koninklijk paleis. De broer van Koning Willem II (Prins Hendrik "De Zeevaarder) heeft er gewoond. In de periode van 1901 tot 1934 werd het ook écht bewoond door een deel van de Koninklijke familie. Tegen het einde van het de negentiende eeuw stond het paleis Lange Voorhout veelal leeg, totdat het dan door koningin Emma werd gekocht. Zij liet het intern verbouwen en verfraaien. Zo kwamen er uit andere panden afkomstige beschilderingen, plafondstukken en schoorsteenmantels. Zij was het die het dak liet verhogen en opdracht gaf tot het vergroten van de tuinzaal en de balzaal. Later hielden Koningin Wilhelmina en Koningin Juliana er officiële ontvangsten. Tot haar dood in 1934 woonde koningin Emma elke winter in het paleis Lange Voorhout in Den Haag, dat ondanks alle verbouwingen meer een fraai woonhuis was dan een koninklijk paleis.

Tijdens de regeerperiode van koningin Juliana was het paleis het begin- en het eindpunt van de stoet op Prinsjesdag en diende het als werkpaleis. Sinds het aantreden van koningin Beatrix is deze functie vanaf 1984 overgenomen door Paleis Noordeinde. Na de dood van koningin Emma heeft het paleis af en toe nog wel een functie gehad, maar de meeste tijd was het niet bewoond. Zo fungeerde het Paleis Lange Voorhout een tijdlang als secretariaat van, toen nog, prinses Beatrix. Ook Koningin Juliana had op Paleis het Lange Voorhout haar secretariaat. Het balkon van het paleis kent behalve de Prinsjesdagen ook andere bijzondere hoogtepunten: Prinses Juliana vierde haar 75e verjaardag in Den Haag. De Koninklijke familie verscheen na afloop van het festijn op het bordes van het paleis. Op 17 februari 1966 gaan Prinses Beatrix en Claus von Amsberg in ondertrouw. Na de ondertrouw gebruikten ze ook het balkon van paleis Lange Voorhout om de mensen toe te zwaaien. En toen op 6 september 1973 Juliana haar zilveren regeringsjubileum vierde stond het balkon vol met kinderen én kleinkinderen.

Emma zegt Wilhelmina gedag (in de auto) die bij haar op bezoek is geweest.

Prinses Juliana verkocht het paleis in 1991 aan de Staat der Nederlanden. Sinds 1992 is het paleis een museum. Voordat het museum open ging is het paleis verbouwd. Hoewel de betimmering nog wel aanwezig is, is de sfeer en aankleding voorgoed verdwenen. De salon van Emma is in zijn geheel overgebracht naar Paleis Het Loo. Het bijzondere daarvan, is dat deze betimmering oorspronkelijk ook daar vandaan komt. Sinds 1992 werd het paleis door het Gemeentemuseum Den Haag gebruikt als ruimte voor wisselende tentoonstellingen en is het opengesteld voor het publiek. Het voormalige paleis is nu – sinds 2002- een permanent museum, gewijd aan het werk van de wereldberoemde grafisch kunstenaar Maurits Cornelis Escher (1898-1972). Over vier verdiepingen zijn prenten, schetsen en archiefmateriaal te zien, aangevuld met moderne multimedia bewerkingen.

(Met dank aan Anja, foto’s: RVD)