Paleis het Loo

Thema: Kastelen en Paleizen van de Oranjes
In dit deel: Paleis het Loo

Paleis Het Loo is een voormalig Koninklijk Paleis en momenteel een Nationaal Museum, gelegen aan de rand van Apeldoorn bij de gelijknamige wijk Het Loo. Paleis Het Loo is eigendom van de Staat (Rijksgebouwendienst). Het Rijksmuseum Paleis Het Loo geeft een beeld van de historische band tussen het Huis van Oranje-Nassau en de Nederlanden. Na een jarenlange restauratie zijn paleis en tuinen sinds 20 juni 1984 opengesteld. Een uniek moment is de opening van Rijksmuseum Paleis Het Loo op 20 juni 1984 -na een ingrijpende restauratie- door Koningin Beatrix. Prins Claus, prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven waren hierbij ook aanwezig. (Foto: KLIK )

In de Oostvleugel, de vroegere keukens toegankelijk vanaf het voorplein zijn een reeks kabinetten ingericht. En delen van de museumcollectie zijn hier in opgenomen. In de Westvleugel, eveneens vanaf het voorplein te bereiken, is op de 1e verdieping het Museum van de Kanselarij der Nederlandse Orden ondergebracht als afdeling van Rijksmuseum Paleis Het Loo. De begane grond is bestemd voor tijdelijke tentoonstellingen. Tevens wordt hier een videofilm over de geschiedenis, restauraties en interieurs van het paleis getoond. In dit gedeelte van het paleis ligt ook het restaurant. Vanaf het onderhuis of souterrain in het middengedeelte zijn de tuinen te bereiken. Die bestaan uit de gedeeltelijk door terrassen omsloten Benedentuin, de aansluitende boventuin, de Koningstuin (was van stadhouder Koning Willem III) ten westen en de Koninginnetuin (was van Koningin Mary II Stuart) ten oosten van het paleis. Het stallencomplex, gebouwd in 1906-1910, is in gebruik als museum voor rijtuigen, koetsen en sleeën.

Stadhouder Willem III , achterkleinzoon van Willem van Oranje , kocht in 1684 het middeleeuwse kasteel Het Oude Loo aan, om ernaast een nieuw jachtverblijf op te trekken. Het terrein leent zich bijzonder goed voor een tuinaanleg met waterwerken vanwege de natuurlijke wateraanvoer vanuit de heuvels. De stadsmeester timmerman van Leiden, Jacobus Roman (1640-1716) die in 1689 hofarchitect zou worden, ontwierp een vierkant hoofdgebouw (corps de logis) in classicistische stijl, met aan weerszijden ervan zijvleugels. Hoofdgebouw en vleugels waren met elkaar verbonden via halfronde colonnades. Nadat Stadhouder Willem III koning van Engeland was geworden, liet hij het paleis van 1691-1694 uitbreiden met vier paviljoens (een binnen- en een buitenpaviljoen aan weerszijden van het hoofdgebouw) die het hoofdgebouw met de zijvleugels verbonden. De colonnades werden daarbij verplaatst naar de nieuw aangelegde tuin. Na de dood van stadhouder-koning Willem III in 1702 kwam het Loo, na aanvankelijke onenigheid over de erfenis, ten slotte in 1732 aan Willem IV (1711-1751) Hij werd in 1747 tot stadhouder benoemd van alle gewesten. Zowel Willem IV als zijn zoon Willem V (1748-1806) gebruikten het paleis als jachtslot en zomerverblijf. Willem V liet de aanleg van de boventuin naar de mode van de tijd in landschapsstijl wijzigen. Na de vlucht van stadhouder Willem V in 1795 werd de tuin geplunderd en raakte geheel in verval. Grote veranderingen vonden plaats in 1807-1809 toen het paleis als zomerverblijf werd ingericht door Lodewijk Napoleon, Koning van Holland. Het paleis werd grijs-wit gepleisterd en van schijnvoegen voorzien die natuurstenen moesten voorstellen. Voor de tuin liet de koning een ontwerp maken voor een grote, landschappelijke aanleg. De zoon van Willem V keerde in 1813 terug naar Nederland en werd in 1815 Soeverein Vorst en in 1815 Willem I Koning der Nederlanden. Bij Koninklijk Besluit van oktober 1815 werd voortaan het Loo aan het staatshoofd beschikbaar gesteld als zomerverblijf. Koning Willem I handhaafde de door Lodewijk Napoleon aangebrachte veranderingen, hoewel hij het verloren gaan van de tuin betreurde. Zijn zoon Koning Willem II verbleef weinig op het Loo; maar zijn zoon Koning Willem III bewoonde het paleis intensief. In 1875 liet hij tegen de Oostvleugel aan een kunstzaal , tevens foyer voor het theater, bouwen. In de loop van de 19e eeuw werd de kleur van de pleisterlaag steeds witter en verdwenen de schijnvoegen. Willem III interesseerde zich zeer voor bomen, bijzondere planten en zaden. Koningin Wilhelmina erfde van haar vader de grote liefde voor bomen. Zij verbleef zomers erg veel op het Loo en naar abdicatie in 1948 trok zij zich terug op het Loo. Uiteindelijk is Paleis het Loo ook de plek geweest waar ze op 28 november 1962 overleed.

Het Paleis werd voor het laatst bewoond door Prinses Margriet. Na haar huwelijk met Pieter van Vollenhoven betrok zij in de rechtervleugel van het paleis enkele kamers. Haar 4 zoons groeiden hierop; in 1975 werd jongste zoon Floris in de kapel van het paleis gedoopt en vlak daarna verhuisde het gezin naar huis het Loo, op het terrein van het Loo.

Fototrein van de prinsjes die hun eerste baby/peuter/kleuterjaren op páleis het Loo doorbrachten: (niet op chronologische volgorde)

(Foto's: RVD, met dank aan Anja)