Prins Claus (1926-2002) I

Vandaag is het al tien jaar geleden dat Prins Claus overleed. Omdat deze bijzondere man niet vergeten mag worden, volgen er in de komende weken nog drie delen over zijn leven. We beginnen uiteraard in 1926:

In 1926 wordt op het Noord Duitse landgoed Dötzingen - net buiten het stadje Hitzacker aan de rivier de Elbe - Claus George Willem Otto Frederik Geert geboren als zoon van Klaus von Amsberg en Gösta von dem Bussche – Haddenhausen. In de jaren daarna krijgt hij nog zes zussen: Sigrid, Rixa, Margit, Barbara, Theda en Christina. Claus kwam uit een Duitse familie die tot 1919 tot de lage adel werd gerekend. Zijn vader, Klaus Felix von Amsberg, was sinds 1917 rentmeester op het landgoed, na een mislukt avontuur als planter in Afrika. In 1928 vertrok het gezin naar Tanganyika (het latere Tanzania), waar zijn vader bedrijfsleider werd van een Duits Engelse koffie- en sisalplantage. Claus bracht een kleine tien jaar van zijn jeugd in Tanganyika door en omschreef later die jaren als bijzonder gelukkig.

Links: Peuter Claus, Rechts: Claus op schoot bij zijn moeder op de boot naar Afrika 

In 1933 stuurde zijn moeder hem, samen met zijn zusjes, naar familie aan de Duitse Oostzeekust, waar hij de lagere school periode volgde van 1933-1936 in Bad Doberan in Mecklenburg.Na de lagere schoolperiode ging hij terug naar zijn ouders in Tanganyika, waar hij voor twee jaar naar een kostschool ging. Zijn jeugd bestond echt uit heen en weer reizen, want na twee jaar kostschool, ging Claus weer naar Duitsland om een Middelbare schoolopleiding te volgen.

Claus op 10 – en 12 jarige leeftijd 

Claus tussen Afrikaanse kinderen 

Na de schoolperiode ging Claus een aantal maanden in dienst bij de Marinehelfer. Hierna werd Claus opgeroepen voor de arbeidsdienst in Koningsberg voor 3 maanden. Ondertussen ging hij ook door met zijn studie en in juli 1944 behaalde hij zijn einddiploma in Bad Doberan. Een oproep voor Militaire dienst liet niet lang op zich wachten. Tot maart 1945 werd hij ingedeeld bij de reservepantserafdeling 6 in Neuruppin. Eind ’45 vestigde Claus zich in Hitzacker, hij nam daar deel aan een speciaal ingestelde examencursus (zijn oorlogs einddiploma werd niet herkend) Na het examen – in 1947 – wilde Claus eigenlijk werktuigkunde gaan studeren. Omdat er maar een beperkt aantal leerlingen per jaar werden toegelaten voor deze studie, viel Claus buiten de mand. Hij besloot toen maar een jaar in een machinefabriek in Winsen te gaan werken voor het vereiste praktijkjaar.

Eind 1948 schreef hij zich in aan de Universiteit van Hamburg voor een studie Rechten en Staatswetenschappen. In 1952 legde hij zijn 1e examen af en zijn volgende in 1956, nadat hij de nodige praktische juridische kennis had opgedaan bij onder meer enkele rechtelijke colleges en een advocatenkantoor in Hamburg. Gedurende deze periode maakte hij ook een studiereis van 4 maanden naar Amerika.Van mei 1958 tot en met maart 1961 was Claus werkzaam op de Duitse Ambassade te Ciudad Trujillo in de Dominicaanse Republiek. In januari 1963 werd hij overgeplaatst naar het ministerie van Buitenlandse Zaken in Bonn en hier was hij werkzaam tot augustus 1965 bij de Sectie Economische Betrekkingen met Afrika ten zuiden van de Sahara.

Verliefd op Beatrix

Prinses Beatrix leerde Claus kennen bij een neef van prins Bernhard en een goede vriend van Claus, graaf Caspar von Oeynhausen. Tijdens een van deze ontmoetingen slaat de liefdesvonk- begin 1964 – over. In de daaropvolgende maanden reist Claus regelmatig naar Nederland, waar hij vele weekenden doorbracht. Eerst logeerde hij nog bij Beatrix oma, prinses Armgard en later op Drakensteyn. In februari 1965 gaat Claus met een groepje vrienden van Beatrix op wintersportvakantie in het Zwitserse Gstaad. Prins Richard zu Sayn-Wittgenstein is opvallend van de partij. Claus blijft weer bescheiden op de achtergrond en dat is ook de bedoeling. Prins Richard heeft de rol op zich genomen de pers om de tuin te leiden en de poging heeft succes. Steeds vaker wordt zijn naam gekoppeld aan die van Beatrix.

In de familiekring valt de vriendschap van de prinses met Von Amsberg niet meteen in goede aarde. Koningin Juliana voorziet grote problemen wegens de Duitse achtergrond van Claus. Beatrix veegt die bezwaren van tafel. Zij heeft haar keus gemaakt en laat zich door niets en niemand daarvan weerhouden. Zij forceert, als het naar haar gevoel allemaal wel erg lang duurt, op de vroege ochtend van de 1e mei 1965 een doorbraak door zich, terwijl zij weet dat er fotografen op de loer liggen, wandelend met Claus en hond Joris vlakbij de openbare weg te verschijnen.  Als men op de hoogte wordt gebracht van de foto raken de Nederlandse Regering en Koningin Juliana in paniek. Zij proberen verdere publicatie ervan te verhinderen en de koningin doet een officiële oproep aan de media om haar dochter met rust te laten omdat er “niets” aan de hand is. Nederlandse kranten geven in eerste instantie gehoor aan dit verzoek, maar als de Britse Dailly Express op 6 mei toch een aantal foto’s gaan publiceren, is het nieuws dat prinses Beatrix hecht bevriend is met een Duitse diplomaat uit Bonn niet langer tegen te houden. Claus von Amsberg geeft de vriendschap met de prinses een paar dagen later toe, en daarmee begin het sprookje ‘Beatrix en Claus’.

Ruim een maand later – op 28 juni 1965 – maken Juliana en Bernhard de verloving bekend, Juliana:  “ Het is voor mijn man en mij een grote vreugde u nu zelf de verloving aan te kondigen van onze dochter Beatrix met de heer Claus von Amsberg. Wij zijn heel gelukkig dat zij deze keus heeft gemaakt, die de keus van haar hart is. In menselijk opzicht menen wij dat dit een uitstekende is. De wens van haar hart was, wederkerig, vrij gauw gemaakt. Beide hebben die zorgvuldig getoetst met het verstand en het geweten, en dit heeft veel tijd gekost. Hoewel Claus, zoals ook zijn familie, volstrekt tegen het nazi -regime gekant is geweest waren beide jonge mensen, evenals wijzelf, zich heel duidelijk van de twijfels en zelfs de weerstanden bewust, die hun verloving bij menigeen konden oproepen. Toch hebben zij uiteindelijk gemeend de bezwaren niet te mogen laten opwegen tegen hun liefde. Zij weten immers vooruit te moeten zien. Kortom, als ouders hebben wij echt het vertrouwen dat de verbintenis van deze twee mensen in alle opzichten gelukkig zal zijn. Ik kan u verzekeren: het is goed.”

Op de dag dat Claus aan het Nederlandse volk werd voorgesteld, wist hij, door de rustige manier waarop hij de vragen van journalisten beantwoordde, bij veel Nederlanders sympathie op te wekken. Claus bleek al redelijk goed Nederlands te spreken. Ook de leden van de Tweede Kamer zagen geen bezwaren. Op 10 november 1965 verklaarde de Tweede Kamer zich met 132 tegen 9 stemmen akkoord met het voorgenomen huwelijk van prinses Beatrix. Op 12 december 1965 verkreeg Claus von Amsberg bij wet het Nederlandsschap. Alleen in Amsterdam bleef men protesteren tegen het voorgenomen huwelijk van Beatrix en Claus. Amsterdam was misschien ook niet de ideale plaats voor het huwelijk.. Het Koninklijke paar stelde voor om het huwelijk in Baarn te laten voltrekken, maar premier Jo Cals wilde niet wijken voor straatterreur en hield vast aan de aanvankelijke keuze van Beatrix. Na de verloving werd er een kennismakingsronde door Nederland gemaakt, zodat Claus met eigen ogen Nederland beter kon leren kennen. Uiteraard werd ook het Duitse Hitzacker bezocht zodat Beatrix met de familie van Claus kon kennismaken.

Huwelijk

Een korte maand voor het huwelijk gaan Beatrix en Claus in ondertrouw in het gemeentehuis van Baarn. Op 10 maart 1966 was het dan eindelijk zover; de dag van de huwelijksvoltrekking. Vanaf het Paleis op de Dam werd het paar naar het Amsterdamse stadhuis gereden in de Gouden Koets, daar gaven Beatrix en Claus elkaar het ja-woord. De kerkelijke inzegening vond plaats in de Westerkerk. Na de kerkelijke inzegening volgde een rijtoer in de Gouden Koets. Tijdens de rijtoer werd in de buurt van de koets als protest tegen het huwelijk een rookbom afgestoken. Daarnaast waren er een paar rellen in de hoofdstad. Gelukkig dempte dit de feeststemming niet.

Foto's: © RVD