30 maart 1814: Inhuldiging Soeverein Vorst Willem I

Het is vandaag 200 jaar geleden dat Prins Willem Frederik ingehuldigd werd als Soeverein Vorst. 

Na de jarenlange Franse overheersing (1795 – 1813) werd de zoon van de laatste stadhouder gevraagd als nieuw staatshoofd van het land terug te keren. Na een feestelijk onthaal op het strand van Scheveningen op 30 november 1813 bleek al snel dat deze Willem Frederik niet net als zijn voorgangers als stadhouder aan de slag ging. In de brief die hij van het Driemanschap (Gijsbert Karel van Hogendorp, Frans Adam van der Duyn van Maasdam en Leopold van Limburg Stirum) in 1813 ontving stond namelijk de uitnodiging of hij als Soeverein Vorst de regering op zich wilde nemen. Dat dit een serieus plan was, werd bewezen in de nacht van 1 december 1813. Rond twee uur ’s nachts werd vanaf het balkon van het Koninklijk Paleis in Amsterdam Willem tot Soeverein Vorst uitgeroepen, wat een dag later officieel door hem werd aanvaard.

29 maart 1814. ©  Abraham Vinekels

Voordat Willem Frederik ook daadwerkelijk kon worden ingehuldigd moest een nieuwe Grondwet worden opgesteld. Op 29 maart werd de nieuwe Grondwet door de ‘Commissie tot de Constitutie’ ter goedkeuring voorgelegd aan ruim 500 ‘aanzienlijken als representerende de Vereenigde Nederlanden’. Bij de speciale bijeenkomst in de Nieuwe Kerk waar de Grondwet ‘gepresenteerd’ en aangenomen werd, was ook Willem Frederik aanwezig. De Nieuwe Kerk deed de volgende dag wederom dienst voor de inhuldigingsceremonie. Over hoe die ceremonie moest verlopen was van te voren goed nagedacht. Men wilde aan de ene kant het belang van de nieuwe vorst en zijn land benadrukken, maar er door de slechte economische tijden ook vooral een zuinig en sober feestje van maken. Voor de toekomstige vorst maakte de invulling niet veel uit. Hij was al tevreden met het feit dat de ceremonie plaatsvond in de Nieuwe Kerk, want hij zag de plechtigheid graag afgesloten worden met een kerkdienst. Zo gezegd zo gedaan. Willem werd op het troonpodium voor het koorhek plechtig ingehuldigd, hield een toespraak en legde ten overstaan van de verzamelde ‘aanzienlijke inwoners’ van het land de eed op de nieuwe Grondwet af: “Ik zweer dat ik eerst en bovenal de Grondwet van de Vereenigde Nederlanden zal onderhouden en handhaven, en dat ik wijders de onafhankelijkheid van den Staat, de vrijheid en welvaart van deszelfs ingezetenen, met alle mijne krachten bevorderen zal. Zoo waarlijk helpe mij God Almagtig!” Van dit moment zijn veel verschillende tekeningen gemaakt. Omdat van fotografie in die tijd nog geen sprake was, fantaseerde men er op los waardoor er nu zo’n verzameling aan symbolische schilderijen is.


Na het afleggen van de eed op het podium, wat zelfs een troonbaldakijn had, werd de zegen uitgesproken en verliet de Soeverein Vorst samen met zijn familie als eerste de kerk. In het paleis werd vervolgens de Akte van Inhuldiging ondertekend door de leden van de vergadering en de vorst. Vanaf het balkon riep een wapenheraut dat Willem Frederik was ingehuldigd en werden er door zijn assistenten strooipenningen in de menigte gegooid. Dit uit teken van gulheid van de vorst, wat we tegenwoordig toch vooral zullen associëren met het pepernoten strooien van Zwarte Piet. Terwijl de mensen op de feestelijk verlichte Dam zochten naar de bijzondere penningen met afbeelding van hun nieuwe vorst, ontving Willem I in het paleis ondertussen zijn gasten voor een galadiner. Wat hij toen nog niet wist is dat hij in september 1815, met naar verluidt een andere mantel -de ‘huidige’ Koningsmantel- weer werd ingehuldigd. Dit vanwege de samenvoeging van Nederland en België. Soeverein Vorst Willem I werd Koning Willem I van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. In september 1815, als Nederland en België intussen zijn samengevoegd, wordt hij in Brussel ingehuldigd als koning Willem I van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.

Foto: © RVD