De Glazen Koets

Krijgt het vergeten rijtuig een nieuwe toekomst?

Tussen 17 maart en 21 juni is de Glazen Koets te bewonderen in het Louwman Museum in Den Haag. De koets is de afgelopen vijf jaar grondig opgeknapt, maar is - schrikbarend genoeg - in al die tijd door niemand gemist. Koning Willem-Alexander onthult op 16 maart de gerestaureerde koets die ter gelegenheid van de viering van tweehonderd jaar Koninkrijk tentoongesteld wordt in het Louwman Museum. Hopelijk is dat het begin van een betere toekomst voor de Glazen Koets. 

Foto : © RVD

Over de Glazen Koets 
In 1821 bestelde Koning Willem I de Glazen Koets. Helaas gold, zeker bij het maken van een koets én in die tijd, niet de bekende term: 'Op werkdagen voor 20.00 uur besteld, morgen in huis!' Ruim vijf jaar later werd het donkerblauwe rijtuig, oftewel de 'Glazen Koets', geleverd. De naam van de koets is ontleend aan het glas dat de ornamentenrand beschermd. De donkerblauw gelakte kast is afgezet met een crèmekleurige brede vergulde lijst van ornamenten in de vorm van laurier - en eikenbladeren. Op het portier is het Koninklijk wapen uit die tijd geschilderd en op het dak van de koets prijkt een vergulde houten koningskroon. Wat de buitenkant betreft heeft de Glazen Koets nog wel íets weg van de beroemde Gouden Koets, maar het interieur is een wereld van verschil. De Glazen Koets is vanbinnen bekleed met purper fluweel. Net als de Gouden Koets, kan ook de Glazen Koets door acht paarden worden ingespannen.



Langzaam vervangen door de Gouden Koets
Jarenlang was de Glazen Koets dé Koets die op Prinsjesdag gebruikt werd. Zelfs toen de veel jongere Gouden Koets werd 'geboren' (in 1898) bleef Koningin Wilhelmina gebruik maken van de Glazen Koets. Wilhelmina hield veel meer van de Glazen Koets dan de, naar eigen zeggen 'zeer opzichtige Gouden Koets'. Ze is de Glazen Koets daarom ook na 1900 geregeld op Prinsjesdag blijven gebruiken. Het lag in de verwachting dat Koningin Wilhelmina op zo'n belangrijke dag als haar trouwdag dan ook wel de Glazen Koets zou gebruiken, maar omdat ze de geschonken Gouden Koets nog altijd niet had gebruikt, was de hoofdrol voor hem weggelegd. De Glazen Koets reed overigens wel mee in de stoet. In het rijtuig zat nu Koningin Emma. Ook bij de huwelijken van Prinses Juliana en Prins Bernhard en Prinses Beatrix en Prins Claus werd de Glazen Koets ingezet. In beide gevallen vervoerde hij de ouders van de bruid en bruidegom, en niet het bruidspaar zelf. Langzaam nam de Gouden Koets de plaats in van de oude, maar mooie Glazen Koets.

Wilhelmina in de koets tijdens het huwelijk van Prinses Juliana en Prins Bernhard op 7 januari 1937. Foto : © J.M. Rousel/RVD

Verwarring met de Gala Glas Berline
Soms gaat men nog wel eens de fout in en wordt de Gala Glas Berline voor Glazen Koets aangezien. Aan deze misvatting is goed te concluderen hoe lang we de Glazen Koets al niet meer in het straatbeeld zien. Tegelijk is de vergelijking met de Gala Glas Berline (een omgebouwde gala-berline) niet zo vreemd. Voor het huwelijk van Prinses Margriet en Prof.mr. Pieter van Vollenhoven in 1967 werden de zijwanden van de gala-berline vervangen door glas waardoor het bruidspaar van alle kanten goed te zien was. Sindsdien wordt dit rijtuig de Gala Glas Berline genoemd, en zien we het nog jaarlijks terug op Prinsjesdag. Tegenwoordig zijn Prins Constantijn en Prinses Laurentien de passagiers.

Nieuwe toekomst? 
Prinsjesdag, of beter gezegd: de 'generale Prinsjesdag' was/is nog het enige moment waarvoor de Glazen Koets van uit de Koninklijke Stallen werd gehaald. Hij fungeert dan even voor de bekende Gouden Koets, maar zonder Koninklijke passagiers en zonder publiek. De aandacht die het rijtuig zo verdiend, gaat het volgende maand, na bijna tweehonderd jaar, eindelijk krijgen. Hopelijk is er voor de Glazen Koets in de toekomst weer eens een hoofdrol weggelegd. De prinses van Oranje zal op haar huwelijksdag (ze moet immers aan haar ouders tippen) de Gouden Koets wel gebruiken. Misschien zijn Prinses Alexia en Prinses Ariane wel geïnteresseerd. Na de jarenlange restauratie kan de koets best wel weer wat ritjes maken. Toch?