21 september 1815: Inhuldiging Koning Willem I in Brussel

Tweehonderd jaar geleden werd Koning Willem I in Brussel ingehuldigd, nadat besloten was de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden tot één Koninkrijk samen te voegen. Dit zou echter niet lang duren. Ruim twintig jaar later vond de Belgische afscheiding plaats. 

Nieuwe mantel

Voor de inhuldiging in Brussel had Willem I zich een andere mantel laten aanmeten dan die hij zo'n anderhalf jaar daarvoor in Amsterdam droeg. Bij de inhuldiging in Amsterdam droeg hij een roodfluwelen mantel met hermelijnen schouderpelerine. Voor zijn inhuldiging als Koning op 21 september 1815 te Brussel liet hij een mantel maken met een opstaand boord. Op de mantel werden de leeuwen uit het nieuwe rijkswapen geborduurd. Van de diverse keren dat de mantel daarna is gerestaureerd, komen alleen de leeuwen nog van de versie uit 1815. Op de Koningsmantel van Koning Willem I was verder de borstster van de toen recent ingestelde Militaire Willemsorde aangebracht. De mantel werd bij het boord gesloten met een haak.

Ook nieuw bij de inhuldiging in Brussel waren de Koninklijke attributen die sindsdien op geen enkele inhuldiging meer ontbraken. De regalia (kroon, scepter, rijksappel en rijkszwaard) dienden uitsluitend als Koninklijk beeldmerk. De 'Brusselse' regalia waren uitgevoerd in 'simpel' verguld brons, met stenen van glas, omdat ze toch 'slechts van een afstand zichtbaar zouden zijn'. Koning Willem II liet voor zijn inhuldiging in 1840 nieuwe regalia maken omdat die van 1815 zo eenvoudig waren uitgevallen. Toch zijn de attributen van Willem I nooit helemaal verdwenen. In 1948 stond de 'Brusselse kroon' zelfs per ongeluk op één van de staatsiefoto's van Koningin Juliana. Hij stond eigenlijk als 'oefenmateriaal' in het paleis, maar toen de foto's gemaakt werden werd hij niet vervangen door de 'echte kroon' die op dat moment nog in de Nieuwe Kerk was.

De kroon van Koning Willem I

Huldigingstheater op het Koningsplein 

De inhuldiging in Brussel bestond uit een plechtigheid in het stadhuis en een kerkdienst. Voor de gelegenheid was de Grote Zaal van het stadhuis gedecoreerd in gotische stijl. Verder was er een troonpodium met troonzetel opgesteld. Op het podium werd de Koning geflankeerd door zijn beide zoons. Hoewel er een 'inhuldigingspodium' gebouwd was, vond in het stadhuis alleen maar de eerste zitting van de nieuwe Staten-Generaal plaats. Vervolgens begaf het hele gezelschap zich naar het Koningsplein waar een traditioneel huldigingstheater met zijvleugels was gemaakt. Volgens de nieuwe Grondwet moest de inhuldiging immers 'onder den blooten hemel' plaatsvinden. Koningin Wilhelmina bekeek de plechtigheid vanaf het balkon van het stadspaleis. Nadat de Grondwet in z'n geheel werd voorgelezen, legde de Koning de eed af. "Ik zweer aan het Nederlandsche Volk, dat ik de grondwet des Rijks steeds zal onderhouden en handhaven, en dat ik daarvan bij geene gelegenheid en onder geen voorwendsel hoegenaamd, zal afwijken, of gedoogen dat daarvan afgeweken worde. Ik zweer wijders, dat ik de onafhankelijkheid van het Rijk en de algeheele uitgestrektheid van deszelfs grondgebied met al mijn vermogen zal verdedigen en bewaren; dat ik de algemeene en bijzondere vrijheid en regten van al mijne onderdanen en van ieder derzelven zal beschermen en beveiligen, en tot instandhouding en bevordering van den algemeenen en bijzonderen welvaart, alle middelen zal aanwenden, welke de wetten ter mijner beschikking stellen, zoo als een goed Koning schuldig is en behoort te doen. Zoo waarlijk helpe mij God Almagtig!". aldus de Koning. Daarna kwamen de leden van de Staten-Generaal één voor één voor de troon de eed afleggen. Vervolgens verklaarden de beide wapenkoningen tot driemaal toe de inhuldiging voor voltrokken, zowel in het Nederlands als in het Frans. Daarna werd er weer in het Nederlands en Frans 'Leve de Koning' geroepen en wierpen de herauten vanaf het huldigingstheater strooipenningen in de menigte. Omdat de strooipenningen van koper waren, kreeg de Koning de bijnaam 'Koperen Koning'. Het gezelschap, inclusief de Koning, wandelde aansluitend naar de Sint-Michielskathedraal voor een plechtig Te Deum. Na afloop dineerde de Koning met de Staten-Generaal in het openbaar.

Van korte duur
De regering zou om het jaar in Den Haag en in Brussel resideren. Voor de Koning werd een nieuw Koninklijk paleis in Brussel gebouwd. Willem I kon zodoende beschikken over een stadsresidentie te Brussel, in Amsterdam over het Paleis op de Dam en in Den Haag en Paleis Noordeinde. Verder stonden het Kasteel van Laken, Huis ten Bosch en Paleis Het Loo tot zijn beschikking. In Vlaanderen werd Nederlands de officiële taal, tot ongenoegen van de in sterke mate verfranste burgerij. Ook de staatscontrole op het curriculum van de katholieke seminaries kwam Koning Willem I op verzet te staan. In de loop der jaren kwamen daar steeds meer irritaties bij.. Uiteindelijk brak de Belgische Revolutie uit, die onder sterke militaire steun van Frankrijk uitmondde in een onafhankelijk Koninkrijk België.