Oranjes op de schaats

Lang leek de winter weg te blijven, maar de temperatuur is sinds deze week toch onder de nul gekomen. De Oranjes hebben geen hekel aan de winter. Ze zoeken zelfs ieder jaar de sneeuw op in Lech. Behalve skiën, schaatsen ze ook graag. Gewoon in Nederland.

Wilhelmina had haar eigen schaatsbaan..

Schaatsliefhebber Wilhelmina
Ieder jaar reist de Koninklijke familie naar Lech om daar wintersport te beoefenen. De schaatsen blijven in Nederland, waar de Oranjes al meer dan honderd jaar schaatsbanen opzoeken. Tegenwoordig krijgen we er (helaas) niet veel meer van mee. Vroeger was dat wel anders. Zo kreeg de burgemeester van Leidschendam op 5 februari 1895 een bericht van Paleis Huis ten Bosch dat Wilhelmina een schaatstochtje wenste te maken. De burgemeester stuurde direct wat inspecteurs naar het ijs. De hele route tot Voorburg werd schoongeveegd en geïnspecteerd. De volgende dag kwam Koningin Emma met haar 14-jarige dochter naar het ijs. Wilhelmina schaatste met een hofdame over het ijs, terwijl iemand met een lange schaatsstok voorop schaatste. Zo werd de dikte van het ijs nog eens extra gecontroleerd.

De eerste schaatsen van Wilhelmina. Foto: RVD

Koninginneschaats
De liefde voor het schaatsenrijden heeft Wilhelmina altijd behouden. Niet voor niets werd ze beschermvrouwe van de Nederlandse Schaatsenrijders Bond, die ze in 1922 het predicaat 'Koninklijk' verleende. Sindsdien zijn de Oranjes ook letterlijk verbonden aan de KNSB en bezoeken ze regelmatig (tot op de dag van vandaag) schaatswedstrijden. Toen Koningin Wilhelmina op 28 januari 1914 aanwezig was bij het Nationale Kampioenschaap werd er zelfs een schaats naar Wilhelmina vernoemd; de Koninginneschaats. Haar allereerste schaatsles had Wilhelmina al in januari 1887. Ze was nog maar net zes jaar. Het bericht dat Wilhelmina schaatslessen wilde hebben stond in alle kranten. "De kleine prinses Wilhelmina heeft aan Z. M. den Koning den wensch kenbaar gemaakt om het schaatsenrijden te leeren. In dien wensch heeft Z. M. toegestemd. De eerste oefeningen zullen plaats hebben binnen een besloten terrein. Aan den fabrikant van schaatsen den heer K. T. Hoekstra, te Warga, werd voor de Prinses een paar schaatsen besteld, dat gisteren, door tusschenkomst van den heer Titus Postma, keurig gemonteerd is verzonden." Een opmerkelijk krantenbericht dat tegenwoordig óndenkbaar is.

4-jarige Juliana op het ijs
Koningin Wilhelmina bracht de liefde voor schaatsen natuurlijk ook over op haar dochter Juliana. Prinses Juliana was nog maar vier jaar oud toen het 'Nieuws van den Dag' met dit bericht kwam: "Hedenmorgen omstreeks half twaalf is Prinses Juliana achter het Huis Ten Bosch op schaatsen op het ijs geweest. De kleine prinses trachtte achter een kleine slede zich op de schaatsen voort te bewegen. H. M. de Koningin-moeder was daarbij aanwezig. H. M. de Koningin kwam later en reed een tijd over de ijsbaan. Er was veel belangstelling van de zijde van het publiek." 

Wilhelmina en Juliana in 1917. Foto: RVD

Tien jaar later, wederom op de sloot achter Huis ten Bosch, kon Juliana op minder sympathie rekenen. Een jongen liet de prinses expres struikelen door snel zijn schaats voor de hare te steken. Juliana kon de val niet voorkomen en kwam hard op het ijs terecht. Toen ze weer overeind krabbelde, lachte een groepje jongens haar uit. Als de prinses de bewuste jongen herkent schaatst ze naar hem toe en geeft ze hem een klap. De jongens moeten opnieuw lachen. Nu niet om Juliana, maar om de jongen die een klap van de prinses kreeg.

Gelukkig kwam Juliana ook leuke kinderen tegen op het ijs. Foto: RVD

Beatrix houdt niet van schaatsen
Toen Juliana zelf kinderen kreeg, nam ze hen ook zoveel mogelijk mee naar het ijs. Op 11 januari 1940 nam ze Prinses Beatrix mee op de slee, zo luidde dit bericht uit 'Het Vaderland': "Prinses Juliana en Prins Bernhard hadden een drukken tijd achter den rug, met de sociale en militaire belangen, waaraan zij zich met groote belangstelling geven. Vandaag was de Prins alweer op inspectie, maar Prinses Juliana heeft zich hedenmorgen naar het Huis ten Bosch begeven, om schaatsen te rijden. Prinses Beatrix was mede van de partij. Gepakt in een reisdeken mocht zij op een sleetje mee het ijs op om op haar manier te genieten van den stralenden wintermorgen." Daarnaast ging Juliana ook nog jarenlang alleen, met Prins Bernhard óf met haar moeder schaatsen. De schaatstochtjes beperkten zich niet alleen tot de sloot bij Huis ten Bosch of de vijver van Soestdijk. Er werd regelmatig geschaatst op de Gouwzee bij het eiland Marken. Steeds vaker ook onaangekondigd, zoals in '47. Van Prinses Beatrix is er slechts één foto bekend waarop ze schaatsen draagt. De foto dateert al van 1950 en is gemaakt toen ze ter gelegenheid van haar twaalfde verjaardag op school met klasgenootjes rondjes op het ijs mocht schaatsen. Een hekel aan de schaatssport op zich heeft de prinses niet, want ze is al bij ontelbaar veel wedstrijden geweest. Zélf het ijs op vermijd de prinses blijkbaar liever. Een goed voorbeeld is een foto uit 1955. Beatrix en haar zussen poseren op het ijs op de vijver achter Paleis Soestdijk. Prinses Beatrix draagt als enige géén schaatsen, maar heeft gewoon laarzen aan.

Foto: RVD

W.A. van Buren
Ook in haar periode als Koningin is Beatrix nooit schaatsend gezien. Natuurlijk zijn beelden van schaatsende Oranjes in de loop der jaren ook schaarser geworden. Zeker sinds de geboorte van de mediacode. Maar Koning Willem-Alexander steekt zijn liefde voor schaatsen niet onder stoelen of banken. Hij heeft zelfs al aan diverse wedstrijden meegedaan waarvan de Elfstedentocht van 1986 natuurlijk de bekendste is. Onder de schuilnaam W.A. van Buren wist hij anoniem - tussen de vele deelnemers - te starten. Halverwege de dag maakte de RVD bekend dat de 18-jarige prins onder die schuilnaam meedeed. Voor de pers was het nog een behoorlijke klus om hem te vinden in zijn Playboy-broek en Marlboro-jack. Bij de stempelpost in Harlingen kreeg hij de een na de andere microfoon onder z'n neus en zei hij onder andere nog niet zeker te weten in Leeuwarden aan te komen. Snel schaatste hij verder en duwde in het voorbijgaan nog een vrouw met een mand spek aan de kant die ‘m claimde een spekje te nemen.  Úren later staan een trotse Beatrix en Claus tussen alle familieleden van de schaatsers met een bloemetje te wachten. Als Willem-Alexander – alias W.A. van Buren – rond 21.45 uur finisht , brengen mensen van het organisatiecomité ‘m al schaatsend naar z’n ouders. Koningin Beatrix en Prins Claus ontvangen hun zoon juichend in de armen en verwarmen hem met een dikke knuffel. Dat zijn ouders er zouden zijn, had de prins niet verwacht: “De ontmoeting met mijn ouders was erg leuk, ik had niet verwacht dat ze er zouden zijn” zegt hij tegen een journalist. Ook voor Prins Claus was het een verrassing. Op de vraag: “Had u verwacht dat hij de finish zou halen?” zegt hij: “Nee nooit” 

Huwelijksaanzoek op het ijs
Jaren later vraagt de prins Máxima zelfs ten huwelijk op het ijs. Tijdens de aankondiging van de verloving vertelde hij over dit bijzondere huwelijksaanzoek. "Ik had een middagje vrij en vroeg Máxima mee te gaan schaatsen. We gingen naar de Hofvijver bij Huis ten Bosch en daar op het ijs heb ik haar gevraagd of ze met mij wilde trouwen." Lachend vulde Máxima aan: "Ik wilde eigenlijk het tweede deel van de traditie hebben: warme chocolademelk." Pas jaren later, op 30 april 2008, zagen we de prins en prinses samen schaatsen tijdens Koninginnedag in Franeker.

Embed from Getty Images

Schaatsen op de Uithof
Het Koninklijk gezin gaat regelmatig schaatsen, maar helaas zijn hier nooit foto's van verschenen. Wachten op natuurijs hoeft anno 2015 al lang niet meer, want het gezin gaat vaak naar de Uithof in Den Haag (een overdekte kunstijsbaan). In januari 2010 kwam Willem-Alexander daar zo ten val dat zijn linkerschouder uit de kom schoot. Hij heeft toen een aantal weken een 'sling' (draagband) moeten dragen. Gelukkig gaat het sindsdien weer goed tijdens het schaatsen. De Koning en Koningin hebben natuurlijk de liefde voor schaatsen ook weer overgebracht aan hun drie dochters. Niet alleen de Uithof wordt bezocht, de Koning was vlak voor de kerst nog met zijn dochters op de schaatsbaan in Leiden te vinden. Aansluitend aten ze bij McDonald's.

Ook al zien we de Koning en zijn gezin nooit schaatsen, deze beelden - als enthousiaste toeschouwers - zijn misschien nog wel veel leuker:
Voor het goede doel
Met de tweede editie van het door Prins Bernhard opgerichte 'De Hollandse 100' in zicht, kunnen we binnenkort weer wat van Vollenhovens zien schaatsen en fietsen. Na ruim een eeuw schaatsplezier, wordt de sport nu ook uitgeoefend voor een goed doel. De opbrengst van de winterduathlon gaat naar Lymp&Co.