Juliana's Koninginnehondje Zara

In de jaren '70 kreeg Koningin Juliana een Basenji hond, genaamd Fula N’ Zara of the Congo (roepnaam Zara). Ondanks dat ze niet kon blaffen, werd Zara de opvallendste hond van Soestdijk.

Foto: Max Koot/RVD

De Basenji is een kleine, kortharige hond met rechtopstaande oren, strak gekrulde staart en sierlijke hals. Het voorhoofd is gerimpeld. Deze rimpels kunnen lichtjes vervagen naarmate de hond ouder wordt. De ogen van de Basenji zijn meestal amandelvormig en donkerbruin van kleur. Basenji's zijn vrolijk, alert en zelfverzekerd. Hoewel ze wat afstandelijk zijn voor vreemdelingen, zijn ze goed met mensen. Basenji's zijn niet altijd gehoorzaam; bij hondenscholen hebben Basenji’s de reputatie dat ze niet te trainen zijn. Dé perfecte hond voor Juliana dus, die ook wel eens lak had aan regeltjes en protocol.

Embed from Getty Images

Basenjis komen in vier verschillende kleuren voor: Tricolor, zwart, rood en brindle. Bij elke kleur zijn de voeten, staarttip, borst, buik, nek en snuit steeds wit. Zara, die in 1972 geboren werd, was een rood-witte Basenji. Tot het hondje in het bezit kwam van Koningin Juliana waren er in heel Nederland hoogstens 15 te vinden. Dat veranderde toen het land kennismaakte met Zara. De rassennaam Basenji veranderde onder de Nederlanders in 'Koninginnehondjes'. Tientallen mensen wilden ook zo'n hondje. Het aantal Basenji's nam in de jaren '70 dan ook toe in Nederland.

Embed from Getty Images

Zara was een geschenk van Prins Bernhard aan Koningin Juliana. Hij haalde het toen drie maanden oude hondje bij de wereldberoemde Basenji fokker Veronica Tudor Williams in Northolt, vlakbij Londen. De Basenji zou oorspronkelijk uit het Midden-Oosten komen, maar komt al meer dan 300 jaar in Centraal-Afrika voor. In de jaren '30 hebben de eerste fokkers de honden meegebracht uit Congo naar Europa. De rasnaam is afgeleid van het Bantoewoord 'Basenji', dat 'boshond' betekent. Toen het ras in 1937 voor het eerst op een tentoonstelling werd getoond, heette het nog Congoterriër. Basenji's voelen zich goed in de rol als 'hofhond'. Duizenden jaren geleden al was dit het favoriete hondje van de Egyptische Farao's. En ook bij Juliana voelde Zara, voluit: Fula N’ Zara of the Congo, zich meteen thuis. De Koningin vertoonde zich vaak in het openbaar met het hondje. Zo was Zara bij diverse defilés op Soestdijk, ontvangsten en natuurlijk vakanties in Italië. 

Foto: Rob C. Croes/Anefo/Nationaal Archief

Ontvangst van de premier van de Nederlandse Antillen, 1974. Foto: Rob Mieremet/Anefo/Nationaal Archief

Bovendien nam Juliana haar mee naar Paleis Huis ten Bosch in Den Haag. Vooral rondom kabinetsformaties was dat een dagelijks gebruik.

Foto: Nationaal Archief

Foto: Nationaal Archief

Bang dat Zara belangrijke ontvangsten en vergaderingen zou verstoren, was Juliana niet. Het hondje kon namelijk niet blaffen. Een Basenji kan daarentegen wel een soort 'jodelend geluid' produceren. Dit komt doordat het strottenhoofd van dit ras een andere vorm heeft dan bij andere honden.

Foto: Nationaal Archief

Als er foto's gemaakt moesten worden, zoals bij het 25-jarig regeringsjubileum van Juliana in 1973, wilde de Koningin ook graag dat haar hondje erop stond. In de Oranjezaal van Paleis Huis ten Bosch nam Koningin Juliana het symbolische Nationale Geschenk (een bedrag voor Kind in Nood) in ontvangst. Na een dankwoord, waarbij Zara ook niet van haar zijde week, moest er nog een groepsfoto gemaakt worden met de ministers. Terwijl de mannen allemaal op hun stoel zaten, liet Juliana hen net zo lang wachten tot ook Zara bij haar kwam zitten en op de foto stond.

Foto's: Nationaal Archief

Extra bekendheid kreeg Zara door de anekdote van oud minister-president Dries van Agt. Hij vertelde eens: "Juliana ontmoette ik voor de eerste keer op de dag van mijn beëdiging (als minister van Justitie, red.). Zij schonk zelf een kopje thee voor me in. Juliana keerde zich om, om de theepot terug te zetten op het dressoir. Ondertussen slobbert die rothond zo m’n thee leeg, voor m’n neus! Juliana draait zich om en zegt: ‘Oh, u heeft dorst, wilt u nog een kopje thee, meneer van Agt?’ ‘Graag majesteit’, zei ik, en braaf heb ik het tweede kopje helemaal leeg gedronken, inclusief een portie hondenslijm."

Ook in het recent verschenen boek 'Juliana - vorstin in een mannenwereld' komt de band van Juliana met Zara sterk naar voren. De medewerkers van de NOS raakten met de Koningin in discussie over het 'decor' waarin Juliana haar toespraak zou opnemen. Ze wilde dat Zara, terwijl zij sprak, bij haar op schoot zou liggen en dat haar papengaaienkooi op de achtergrond stond, zodat ze haar ‘landgenoten’ vanuit een huiselijke sfeer zou toespreken.

 De geluids- en cameramensen vonden dat geen goed idee bij zo'n officiële toespraak. Na veel discussie moest Zara toch weg. De papegaai mocht wel blijven, maar de cameraman koos voor zijn opname een hoek van waaruit hij niet in beeld kwam.

Foto: Koen Suyk/Anefo/Nationaal Archief

Gelukkig mocht Zara wel op de schoot van de Koningin poseren toen er een officiële portretfoto ter gelegenheid van haar 25-jarig regeringsjubileum werd gemaakt. (Zie foto bovenaan dit artikel)

In 1985 verscheen Zara voor het laatst op een foto die gebruikt werd als kerstkaart:

De kerstkaart van 1985. Prins Bernhard met Toto en Prinses Juliana met Zara.