28 december 1968: Doop Prins Friso

Op 28 december 1968, vandaag 55 jaar geleden, werd Prins Friso gedoopt in de Utrechtse Domkerk.

Foto: Max Koot/RVD

Slechts enkele dagen na kerst, was de kerk nog volop in kerstsfeer met maar liefst negen kerstbomen, verlicht met achthonderd lampjes, zevenhonderd chrysanten, vijftienhonderd hyacinten en sparrengroen. Prins Friso droeg niet de traditionele historische doopjurk maar een andere doopjurk van geborduurde kant, zogenaamde 'point coupé'. Deze doopjurk is eveneens afkomstig uit de collectie van Koningin Emma.

Foto: Max Koot/RVD

Baby Friso werd door zijn verzorgster mej. E. J. Swellengrebel de kerk binnengedragen, onder de klanken van 'Lied bij de geboorte van een jongetje' dat speciaal voor deze gelegenheid was geschreven door de Amsterdamse pater Huub Oosterhuis. Het koor, dat bestond uit veertien kinderen van de Comeniusschool zong onder andere: "Johan Friso Bernhard Christiaan David heet jij voortaan."

Foto: Ron Kroon/Nationaal Archief

Foto: Ron Kroon/Nationaal Archief

Tijdens de dienst, die bijgewoond werd door zo'n elfhonderd mensen, trok niet Friso, maar Willem-Alexander ieders aandacht. Hij rende door de kerk, speelde met het doopwater en toen zijn vader hem probeerde te interesseren voor het liturgieboekje gooide hij het meteen op de grond. Tijdens de doopplechtigheid zelf stonden Prinses Beatrix en Prins Claus met Friso en Willem-Alexander bij het doopvont, omringd door de doopgetuigen: Koningin Juliana, Kroonprins Harald van Noorwegen, Christina von Amsberg, dr. J.H. van Royen (ambassadeur) en baron von Jenisch (vriend van Prins Claus). Terwijl dominee Kater de doop verrichtte en daarbij natuurlijk ook enkele woorden sprak, kletste Willem-Alexander er vrolijk doorheen terwijl hij weer met het water speelde.

Foto: Eric Koch/Nationaal Archief

Foto: Nationaal Archief

Foto: Ron Kroon/Nationaal Archief

Foto: Ron Kroon/Nationaal Archief

Foto: Nationaal Archief

Zo 'plechtig' als Prins Friso was binnengedragen, zo werd hij ook weer de kerk uitgeleid. "Ere zij God in de hoge, vrede op aarde, in de mensen een welbehagen" zong iedereen hem na. Vervolgens begon de dominee aan zijn preek. "Hij roept zijn schapen bij name en voert ze naar buiten" (Johannes 10:3b) was de tekst die dominee H.J. Kater als uitgangspunt gekozen had. "In de naam die wij kiezen willen wij ons kind iets meegeven waar het later wat aan heeft, een programma dat hij kan uitwerken, een handvat waaraan hij zich straks zal kunnen optrekken. Johan, omdat hij ontvangen is als een genadegave van God, Friso, omdat zo'n naam als muziek in de oren klinkt, Bernhard, vanwege de familietraditie. Christiaan, omdat die naam herinnert aan hem die alle dingen nieuw maakt en David omdat het 'heil uit de Joden is' (Johannes 4:22) en omdat ook een Koningskind pas groot is als het zich klein weet voor God zoals bij Israëls grootste Koning het geval was.

Foto: Eric Koch/Nationaal Archief

Maar een naam is meer dan een handvat waaraan een kind zich kan optrekken. Het is ook een handvat voor andere mensen. Je kunt alleen dan niet aan een appèl ontkomen wanneer je persoonlijk, en dat is: bij name geroepen wordt. Vandaar dat de anonimiteit van onze grote steden door velen echt niet als iets rampzaligs beleefd wordt. Zij beleven de naamloosheid veel meer als vrijheid dan als eenzaamheid. Zij menen dat het juist de onbekendheid van naam is die hen in staat stelt helemaal zichzelf te zijn. Niemand heeft vat op hen, zij zijn ongrijpbaar, onaanspreekbaar, in ieder geval kunnen zij heel moeilijk aansprakelijk worden gesteld of ter verantwoording worden geroepen. Zij kunnen op ieder gewenst ogenblik onderduiken in de anonieme massa. Wat er voor Johan Friso nooit bij zal zijn is die mogelijkheid in de anonimiteit zichzelf te zijn. Iedereen zal hem kennen als Friso en naar hem wijzen. De een met de soms felle en onbillijke kritiek die eigenlijk een instituut geldt, maar die op een gegeven ogenblik toch ook niet voorbijgaat aan de personen die dat instituut een gezicht geven. Een ander met liefde en belangstelling, een volgende met een door romantiek en sentimentaliteit gedreven nieuwsgierigheid en opdringerigheid. Kortom: hij zal van iedereen zijn. En echt niet alleen van zijn ouders", aldus ds. Kater.

Foto: Nationaal Archief

"Dat geldt voor andere ouders principieel net zo, al is er gradueel nogal wat verschil. Er komt een periode waarin ons kind minder gaat reageren op ons roepen en waarin het daarentegen steeds meer zal antwoorden op het roepen van anderen. Een naam is nooit een handvat voor ouders alleen, maar ook een voor ontelbare anderen. Door aan het kind een naam te schenken geven wij het in zekere zin prijs aan de hele wereld."

Foto: Ron Kroon/Nationaal Archief

Toch vormt de bediening van de doop een feestdag. Want door Friso te laten dopen gaat u hem niet alleen voorstellen aan de mensen, maar ook en vooral aan God", aldus ds. Kater. "De boodschap die van Gods kant in en door de doop tot ons komt is, dat hij in Christus voor Friso de goede herder wil zijn. Hij roept zijn eigen schapen bij name en voert ze naar buiten, dat wil zeggen: hij voert ons naar onze bestemming. En hij doet dat, zegt psalm 23, om Zijns naam wil." „Die naam kennen wij niet, want nooit zal een mens macht hebben over God, zoals God ons bij name kent en roept. Hij is nu eenmaal de ongrijpbare bij uitstek. Er is voor ons geen handvat, want er is geen naam. Maar er is wel een houvast. In het „Ik ben die ik ben", dat Mozes eens te hore gekregen heeft toen hij naar Gods naam vroeg, is niet alleen een afwijzing te beluisteren maar ook een bemoediging. De bemoediging: je kunt op mij aan, want ik blijf mijzelf en mijn eigen wezen altijd en door alles heen getrouw. En dit is het wezen van God, dat hij redt. Daarom kreeg het kind dat zijn wezen op aarde moest openbaren, de naam Jezus. Die naam betekent God redt." Tot Prinses Beatrix en Prins Claus zei ds. Kater: „Leer dus door uw woord, uw voorbeeld, uw levenshouding uw kind verstaan dat het in deze naam gedoopt is. Dan zal het zijn weg vinden. Die weg kan dan nog wel een heel andere worden dan die welke wij als ouders voor ons 'kind hadden uitgestippeld." De persoonlijke tekst die ds. Kater Prins Johan Friso meegaf waren de woorden uit Exodus 33 vers 12b: „Ik ken u bij name, ook hebt gij genade gevonden in mijn ogen."

Foto: Ron Kroon/Nationaal Archief

Na de kerkdienst werden er op Paleis Soestdijk officiële foto's gemaakt:

Foto: Max Koot/RVD

Foto: Max Koot/RVD

Foto: Max Koot/RVD

Foto: Max Koot/RVD

Video: (Jaartal van de video op youtube klopt uiteraard niet)